یکی دیگر از قدیمی­ترین و قابل اعتمادترین الگوهای ادامه­ دهنده تحلیل تکنیکال، الگوی جام و دسته است که در سال 1988 معرفی شد و از آن زمان به علت سادگی و نسبت ریسک به پاداش پایین، یکی از محبوب­ترین الگوهای تحلیل تکنیکال به شمار می­آید. ایده اصلی این الگو تثبیت و همگرایی قیمت پس از یک روند صعودی قوی است؛ البته اگر این همگرایی پس از یک روند نزولی شدید شکل بگیرد، الگوی فنجان و دسته وارونه یا کاپ معکوس تشکیل می­شود که هر دو الگو به تریدر کمک می­کند جهت حرکت قیمت را بهتر پیش­بینی کند. تشکیل این الگو مدتی طول می­کشد اما پس از آنکه کاملاً شکل گرفت، تشخیص آن و شروع معاملات کار سختی نیست. در ادامه به معرفی این الگو و نحوه ترید با آن می­پردازیم. با ما همراه باشید.

فهرست عناوین مقاله: 

• الگوی فنجان و دسته چیست؟
• الگوی فنجان و دسته صعودی (Bullish Cup and Handle)
• الگوی فنجان و دسته نزولی یا معکوس (Bearish Cup and Handle)
• شناسایی وضعیت بازار با الگوی فنجان و دسته
• ترید کردن با الگوی فنجان و دسته
• مشکلات و محدودیت­های الگوی فنجان و دسته
• کلام آخر

الگوی فنجان و دسته چیست؟

الگوی فنجان و دسته (The Cup and Handle pattern) نوعی الگوی حرکت قیمت در نمودارهای ترید است که شکل ظاهری آن دقیقاً شبیه به یک فنجان دسته ­دار به نظر می­رسد. این یکی از شاخص­های تکنیکال بازار ارز بوده و طی دو مرحله تشکیل می­شود:

• ابتدا موج قیمت مقداری ریزش کرده و سپس به همین اندازه رشد کند. در این بازه موج قیمت نوسانات ثابتی را تجربه می‌کند که در نهایت شبیه به حرف انگلیسی «U» یا «فنجان» الگوی ما را تشکیل می‌دهد.
• در مرحله بعد خط قیمت به صورت جانبی حرکت می­کند یا کانالی تشکیل می­دهد و درون آن به سمت پایین حرکت می­کند که «دسته» الگوی ما را تشکیل می‌دهد. این دسته می­تواند مثلثی شکل باشد.

این الگو هم می­تواند خبر از ادامه روند بازار دهد (الگوی ادامه‌دهنده) و هم نشان‌دهنده معکوس شدن روند بازار (الگوی بازگشتی) باشد که در ادامه آن­ها را بیشتر معرفی می­کنیم. 

توجه کنید که برخی مواقع (چه زمانی که الگو به سمت بالا باشد، چه به سمت پایین) «فنجان» این الگو حالت «U» گرد و کاسه مانندی دارد که در این حالت سیگنال قوی ­تری خواهد بود. همچنین در برخی مواقع قسمت فنجان صرفاً از یک چرخش جزئی ایجاد می­شود که شکل نهایی آن بیشتر شبیه به حرف انگلیسی «V» است؛ این حالت الگوی فنجان و دسته چندان خوبی محسوب نمی­شود.

الگوی فنجان و دسته صعودی (Bullish Cup and Handle)

الگوی فنجان و دسته صعودی از چند مرحله کلیدی تشکیل می­شود که روی نمودار قیمت ارز اتفاق می­افتد. در ادامه این مراحل را معرفی می­کنیم.

1- تشکیل روند صعودی (بازار گاوی)

برای شکل­ گیری الگوی کاپ صعودی روی نمودار قیمت، باید ابتدا روند صعودی مشخصی وجود داشته باشد که طی بازه زمانی چند ماهه تشکیل شده است. هرچه این بازه زمانی طولانی­تر شود، احتمال اینکه الگو از نوع ادامه‌دهنده بوده یا پتانسیل صعود بیشتری داشته باشد، طبیعتاً کمتر است.

2- تشکیل فنجان «U»

قسمت فنجان الگو با یک پول­بک معمولی تشکیل می­شود که به تدریج به سمت بالا چرخیده ​​و شکل «U» را تشکیل می‌دهد. این کاپ باید گرد باشد و به تدریج روند قیمت را معکوس کند. همچنین ارتفاع دو لبه فنجان در اکثر مواقع باید یکسان باشد.

3- عمق فنجان

کاپ تشکیل شده نباید خیلی عمیق باشد. معمولاً عمق مناسب فنجان معادل حدود 38.2 درصد اصلاح فیبوناچی است که بر اساس میزان رشد قبلی محاسبه می­شود. با این حال در بازارهای ناپایدار، سطح اصلاح می­تواند از 38.3 تا 50 درصد فیبوناچی متغیر باشد. در شرایط شدید بازار، سطح اصلاح می‌تواند تا 61.8 فیبوناچی باشد که مطابق با نظریه داو است.

4- تشکیل دسته فنجان

دسته الگو در واقع پول­بک (Pullback) یا همگرایی کوتاهی است که پس از تشکیل نقطه اوج لبه راست فنجان اتفاق می­افتد و بعضاً شبیه به الگوی پرچم (Flag pattern) یا پرچم سه گوش صعودی (Bullish Pennant pattern) با شیب رو به پایین به نظر می­رسد. دسته در واقع یک تثبیت یا عقب‌نشینی کوچک است که درست قبل از شکست (بریک اوت) بسیار بزرگ اتفاق می­افتد. اما می‌تواند تا 38.2٪ فیبوناچی از نوسان صعودی کاپ را اصلاح (ریتریسمنت) کند. هرچه این اصلاح کوچک‌تر باشد، الگوی تشکیل شده صعودی­تر و بریک اوت چشم­گیرتر خواهد بود.

مقاله معرفی الگوی پرچم سه گوش را بخوانید تا درک بهتری از پرچم سه گوش صعودی (Bullish Pennant pattern) و الگو پرچم سه گوش نزولی (Bearish Pennants) داشته باشید.

5- بازه زمانی

گفتیم که تشکیل فنجان می‌تواند بین چند روز تا چند ماه (یا چندین سال در نمودارهای هفتگی) طول بکشد، اما شکل­گیری دسته به چیزی حدود 1 تا 4 هفته زمان نیاز دارد.

الگوی فنجان و دسته نزولی یا معکوس (Bearish Cup and Handle)

ویژگی­های یک الگوی فنجان و دسته نزولی یا معکوس به شرح زیر است:

1- تشکیل روند نزولی (بازار خرسی)

برای آنکه الگوی فنجان و دسته نزولی معنی‌دار و معتبر باشد، ابتدا باید یک روند نزولی در بازار ایجاد شود. این روند باید نسبتاً جوان باشد و در تایم فریم روزانه، نهایتاً بین چند هفته الی چند ماه تشکیل شده باشد.

2- تشکیل کاپ وارونه یا «U» معکوس

قسمت گنبد الگو با افزایش قیمت در روند نزولی (پول­بک معمولی) تشکیل می­شود که به تدریج به سمت پایین چرخیده ​​و شکل «U» وارونه را تشکیل می‌دهد. گنبد باید کاملاً گرد باشد و به تدریج روند حرکت قیمت را معکوس کند. ارتفاع دو لبه گنبد در اکثر مواقع یکسان است، یعنی به همان میزان که قیمت رشد داشته، به مرور و با نوسانات پی‌درپی ریزش می­کند.

3- ارتفاع کاپ وارونه

فنجان معکوس نباید ارتفاع خیلی زیادی داشته باشد. معمولاً ارتفاع مناسب گنبد معادل حدود 38.2 درصد اصلاح فیبوناچی است که بر اساس میزان افت قبلی محاسبه می­شود. با این حال در بازارهای ناپایدار، سطح اصلاح می­تواند از 38.3 تا 50 درصد فیبوناچی متغیر باشد. همچنین در شرایط شدید بازار، سطح اصلاح می‌تواند تا 61.8 فیبوناچی باشد.

4- تشکیل دسته کاپ وارونه

دسته الگو در واقع پول­بک یا همگرایی کوتاهی است که پس از تشکیل گوشه راست گنبد اتفاق می­افتد و بعضاً شبیه به الگوی پرچم یا پرچم سه گوش نزولی با شیب رو به بالا به نظر می­رسد. دسته می‌تواند تا 38.2٪ فیبوناچی از نوسان نزولی کاپ وارونه را اصلاح کند. هرچه این اصلاح کوچک‌تر باشد، الگوی تشکیل شده نزولی ­تر و بریک اوت چشم­گیرتر خواهد بود.

5- بازه زمانی

تشکیل گنبد الگو ممکن است بین 4 تا 6 هفته طول بکشد، اما شکل­گیری دسته به چیزی حدود 1 تا 2 هفته زمان نیاز دارد.

شناسایی وضعیت بازار با الگوی فنجان و دسته

الگوی فنجان و دسته صعودی و الگوی فنجان و دسته نزولی یا معکوس هر دو از منظرهای متفاوت به اتفاقات مشابهی در بازار اشاره دارند که در ادامه به بررسی آن­ها می­پردازیم. دقت کنید که در این بخش ما الگوی کاپ اصلی (صعودی) را در نظر می­گیریم و برعکس آن در مورد الگوی معکوس صدق می­کند.

جام و دسته یک الگوی ادامه‌دهنده صعودی تلقی می­شود که معامله­گران از آن برای شناسایی فرصت­های خرید استفاده می­کنند. این الگو زمانی شکل می­گیرد که در بازار صعودی یا گاوی، قیمت به بالاترین حد خود برسد و اندکی بعد فشار ناشی از دریافت سود (تیک پروفیت) باعث افت آن شود. در این دوره شیب فروش چندان زیاد نیست؛ به همین علت قیمت ارز به تدریج کاهش یافته و طی یک دوره زمانی تثبیت می‌شود. در این زمان خریداران قبلی و خریداران جدید پول­بک را فرصتی مناسب برای انباشت موقعیت­های معاملاتی در بازار می­بینند­، این مسئله منجر به صعود تدریجی قیمت تا محل آغاز پول­بک می­شود. (تشکیل فنجان الگو)

در مرحله بعد قیمت ارز از جانب بازار رد می­شود و قبل از آنکه بتواند به نقطه اوج برسد، باید مدتی بگذرد تا قدرت آن تثبیت شود. هرچه مدت زمان این تثبیت طولانی­ تر باشد، بریک اوت بزرگتر خواهد بود. (تشکیل دسته) دقیقاً عکس این اتفاق در الگوی کاپ وارونه رخ می‌دهد که به عنوان الگوی ادامه ­دهنده نزولی شناخته می­شود.در هر دو الگو داده­ های مربوط به حجم می‌تواند بسیار مفید باشند. میزان حجم باید در طول شکل‌گیری الگو کاهش یافته و پس از تشکیل دسته که بریک اوت یا بریک داون اتفاق می­افتد، افزایش یابد.

ترید کردن با الگوی فنجان و دسته

برای ترید کردن با الگوی فنجان و دسته، اصول و قوانینی وجود دارد که توجه نکردن به آن­ها، احتمال از دست دادن سرمایه را چند برابر بیشتر می­کند. تریدر موفق قبل از آغاز معامله­گری، یک نقطه ورود، یک موقعیت استاپ لاس برای مدیریت ریسک و یک نقطه تیک پروفیت برای دریافت سود خود تعریف می­کند.

نقطه ورود به معاملات روی الگوی فنجان و دسته

اگر می­خواهید معامله ­گری یا ترید ارزهای دیجیتال را بر اساس الگوی کاپ شروع کنید، اولین قدم تعریف و شناسایی بهترین نقطه ورود به بازار است. در این الگو باید منتظر بماند تا دسته­ ی فنجان که حالتی مثلث گونه شبیه به یک کانال نزولی دارد، شکل بگیرد. هر زمان قیمت از بالای کانال یا مثلث الگو می­شکند، خرید کنید؛ چرا که هرگاه خط قیمت از محدوده دسته خارج شود، الگو کامل تلقی شده و انتظار می­رود قیمت­ها افزایش یابد. قیمت ارز ممکن است کمی افزایش یابد و سپس بلافاصله ریزش کند. همچنین احتمال دارد بلافاصله پس از نقطه ورود با افت شدید مواجه شود، از این رو تعریف نقطه توقف ضرر یا استاپ لاس از اهمیت ویژه­ای برخوردار است.

تعریف نقطه استاپ لاس (Stop Loss) یا توقف ضرر

تریدر اگر متوجه شود که قیمت­ها به جای افزایش، رو به کاهش هستند، طبیعتاً می­ترسد و ترجیح می­دهد هرچه زودتر از معامله خارج شود. استاپ لاس به ما کمک می­کند با فروش به موقع، ریسک معامله را مدیریت کنیم.

نقطه توقف ضرر را در پایین‌ترین نقطه دسته قرار دهید. اگر قیمت چندین بار در دسته بالا و پایین شد، احتمالاً بهترین توقف ضرر زیر پایین ­ترین نوسان قیمت در طول دسته الگوی فنجان و دسته قرار می­گیرد. در اینجا باید به یک نکته بسیار مهم توجه کنید، از آنجا که نوسان قیمت در طول دسته در محدوده نیمه بالایی فنجان واقع می­شود، نقطه استاپ لاس نیز در همین محدوده است و نباید در نیمه پایینی فنجان تعیین شود. اگر می­بینید که این نقطه در نیمه زیرین فنجان افتاده، از معامله خودداری کنید. در حالت ایده ­آل، استاپ لاس باید موازی با یک سوم بالایی فنجان باشد.

اگر دسته الگو و نقطه استاپ لاس در یک سوم (یا نیمه بالایی) فنجان قرار گیرند، نقطه استاپ لاس به نقطه ورودی نزدیک­تر بوده و این یعنی ریسک معامله تا حد زیادی کاهش یافته است.

پیشنهاد میکنیم برای کسب اطلاعات بیشتر و تصمیم گیری بهتر مقاله نکات طلایی مدیریت ریسک و سرمایه گذاری را مطالعه کنید.

تعریف نقطه تیک پروفیت (Take Profit) یا کسب سود

برای به دست آوردن یک نقطه مناسب برای تیک پروفیت یا کسب سود، ارتفاع فنجان (هر چه که باشد) را به نقطه بریک اوت دسته اضافه کنید، عددی که به دست می­آید، هدف مناسبی برای تیک پروفیت است. به عنوان مثال اگر فنجان بین 99 تا 100 تا دلار تشکیل شده و نقطه شکست 100 دلار باشد، تیک پروفیت نقطه 101 دلار است. گاهی اوقات ارتفاع سمت چپ کاپ با ارتفاع راست متفاوت است. اگر می­خواهید محافظه‌کارانه پیش بروید، ارتفاع کوچک‌تر را در نظر بگیرید و آن را به نقطه شکست اضافه کنید. اما اگر قصد دارید ریسک کنید، لبه بالاتر کاپ را انتخاب کنید.

مشکلات و محدودیت­های الگوی فنجان و دسته

درست مثل همه شاخص­های تحلیل تکنیکال، این الگو نیز با محدودیت­ها و مشکلاتی همراه است. اول اینکه تشکیل الگوی فنجان و دسته روی نمودار قیمت زمان­بر است و مدت زمان لازم برای تشکیل آن قابل پیش‌بینی نیست. این مسئله می­تواند بر برنامه­ ریزی­های تریدر تأثیر بگذارد و منجر به تصمیم­گیری دیرهنگام او شود.

مسئله دیگر عمق کاپ الگو است. کاپ با عمق کم نمونه یک سیگنال واقعی و کاپ عمیق می­تواند نوعی سیگنال کاذب باشد اما تا چه عمقی طبیعی و قابل قبول است؟ نمی­توان عدد دقیقی معرفی کرد. همچنین گاهی اوقات می­بینیم که الگو بدون دسته خاصی شکل می­گیرد که کار تصمیم­گیری را برای تریدر سخت می­کند.

آخرین مسئله اینکه این الگو نیز همانند سایر الگوهای تحلیل تکنیکال به تنهایی قابل استناد و اعتماد نیست و برای به دست آوردن بهترین نتیجه، باید با سایر ابزارهای تحلیلی ترکیب شود که سطح بالایی از دانش تکنیکال را می­طلبد.

کلام آخر

الگوی فنجان و دسته یکی از الگوهای کلاسیک و از ابزارهای تحلیل فنی است که همه معامله­ گران حتی کسانی که قصد استفاده از آن را ندارند، باید آن را به خوبی بشناسند. چرا که دنیای ترید ارزهای دیجیتال، درست مثل یک نبرد تن به تن است! همین‌که بتوانید با شناسایی این الگو، طرز تفکر تریدرهای دیگر و رقیبان خود را تشخیص دهید، متوجه می­شوید که با چه چیزی روبه رو هستید و تجهیزات مناسب­تری برای این نبرد انتخاب می­کنید. در این مقاله به طور کامل به بررسی الگوی فنجان و دسته معمولی و وارونه، نحوه تشخیص آن­ها و ترید بر اساس این دو الگو را بررسی کردیم. اگر شما نیز اطلاعات بیشتری در این زمینه دارید، تجربیات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

منبع: therobusttrader